ความรู้เกี่ยวกับคะมิดะนะ

“ชิคิน ฮะระมิสึ ไดโกะเมียว” คำกล่าวที่เราได้ยินทุกครั้งก่อนและหลังฝึกโดยปกติแล้วก่อนทำการฝึกและหลังการฝึกสิ่งหนึ่งที่เราทำอย่างสม่ำเสมอคือการเคารพคะมิดะนะ ถึงแม้การเคารพคะมิดะนะอาจจะไม่ใช่หัวใจสำคัญของการฝึก แต่ก็ถือเป็นการแสดงความเคารพต่ออาจารย์ และเป็นการเรียนรู้วัฒนธรรม ดังนั้นสิ่งเหล่านี้เราจึงควรปฏิบัติให้ถูกต้อง

“คะมิดะนะ” ถ้าดูความหมายตามคำศัพท์หมายถึง หิ้งบูชาเทพเจ้า (คะมิ=เทพเจ้า, ดะนะ=หิ้ง) โดยทั่วไปคะมิดะนะเป็นแท่นบูชาขนาดเล็กที่ใช้ในบ้านเรือน มักพบในโรงฝึกศิลปะการต่อสู้ของญี่ปุ่น ใช้เป็นที่ประดิษฐานของเทพเจ้าตามความเชื่อแบบของชินโต ที่เชื่อว่าทุกสิ่งมีเทพเจ้าสิงสถิตอยู่ โดยเทพเจ้าที่อันเชิญมาประดิษฐานก็จะเป็นเทพเจ้าที่ส่งผลเกื้อหนุนในกิจการที่ทำอยู่ ปกติคะมิดะนะจะติดตั้งไว้บนผนังตำแหน่งที่สูงกว่าระดับสายตา โดยเลือกพื้นที่ที่สะอาด สว่าง สงบ นิยมตั้งหันหน้าไปทางทิศตะวันออกหรือทิศใต้ และจะต้องไม่ตั้งอยู่ตำแหน่งบนประตูที่คนเดินผ่านเข้า-ออก ลอดข้างใต้ได้

คะมิดะนะนั้นอาจมีเครื่องประกอบหลายอย่าง แต่สิ่งที่โดดเด่นที่สุดก็คือตัว คะมิดะนะซึ่งมีลักษณะเหมือนศาลเจ้าภายในจะมีแผ่นป้ายชื่อเทพเจ้า (O-fuda) ด้านหน้าของคะมิดะนะจะมีกระจกรูปวงกลมขนาดเล็ก (Kagami) ทำจากโลหะขัดเงามีฐานวางทำด้วยไม้ตั้งไว้ ถัดมาด้านหน้าก็จะเป็นที่ตั้งถ้วยเซรามิกสีขาวสำหรับใส่เครื่องบูชา ซึ่งประกอบด้วย น้ำ, เกลือ, ข้าวสารที่ล้างสะอาด, เหล้าสาเก, กิ่งSakaki และเชิงเทียนปักด้วยเทียนขาวนอกจากนั้นยังอาจมีการประดับคามิดานะด้วยการแขวนมัดเชื่อกที่ถักจากฟางข้าว (Shimenawa), กระดาษพับ (Shide), และวางซุ้มประตู (Torii) ไว้ด้านหน้า เพื่อเป็นสัญลักษณ์แสดงถึงพื้นที่ที่บริสุทธิ์

ก่อนทำการเคารพคะมิดะนะต้องมีการจัดเตรียมเครื่องบูชาใส่ภาชนะและจัดวางให้ถูกต้อง ส่วนขั้นตอนการเคารพคะมิดะนะทำได้โดยเริ่มจากหันหน้าไปทางคะมิดะนะ พนมมือ กล่าวคำอธิฐานหรือบทสวดตามแต่เทพเจ้าที่บูชา (อย่างในโรงฝึกของเราก็จะกล่าวคำว่า “ชิคิน ฮารามิสึ ไดโกเมียว”) จากนั้นปรบมือสองครั้ง คำนับ เงยหน้า พนมมือ ปรมมือหนึ่งครั้ง คำนับ เป็นอันเสร็จพิธี

(ความหมายของการปรบมือและการคำนับนั้นมาจากพิธีกรรมของชินโต ที่ใช้การปรบมือเพื่อชำระล้างความไม่สะอาดของพื้นที่รอบตัวชำระล้างจิตวิญญาณ พร้อมทั้งให้เทพเจ้าได้รับรู้ถึงการบูชา การคำนับก็เพื่อให้เทพเจ้าสถิตอยู่ที่ตนระหว่างการฝึกฝน และ ปรบมือครั้งสุดท้ายเพื่อชำระล้างจิตใจของตนเองให้กระจ่างใส)

ทั้งนี้การเคารพคะมิดะนะหลายคนอาจมองว่าเป็นแค่พิธีกรรมหรือเป็นธรรมเนียมปฏิบัติ ก็ทำไปอย่างนั้นเองโดยไม่ได้ใส่ใจอะไร แต่สำหรับผมนั้นคำกล่าว “ชิคิน ฮะระมิสึ ไดโกะเมียว” นั้นค่อยย้ำเตือนผมอยู่เสมอ หลายปีก่อนผมเคยถามถึงความหมายคำกล่าวประโยคนี้ อาจารย์ได้อธิบายให้ฟังว่า คำกล่าวนี้ยากที่จะแปลออกมาตรงๆได้ แต่มีความหมายโดยนัยยะว่า เราจะมีความเพียรในการปฏิบัติ เพื่อบรรลุถึงจุดสุงสุด ซึ่งเป็นสิ่งที่คอยเตือนตนเองอยู่เสมอว่า จงอย่าละความเพียร ดังนั้นเมื่อ ศิษย์พี่ ศิษย์น้องได้กล่าวคำปฏิญาณทั้งก่อนฝึกและหลังฝึก ก็ขออย่าได้ละความเพียร ตั้งใจฝึกกันต่อไปนะครับ

เขียนโดย : วิศิษฐ์ ชิตรัตน์
สายดำระดับสี่ บูจินกัน บูโด ไทจุสสุ
หัวหน้ากลุ่มฝึกสมุทรปราการ